Αφορμή για την εγκατάσταση στάθηκε η εύρεση ενός ημικατεστραμμένου στρατιωτικού αρχείου που αφορούσε την υιοθέτηση ορφανών ή άπορων παιδιών κατά την διάρκεια της δικτατορίας (1966-).

Το αρχείο περιλαμβάνει εκθέσεις κοινωνικής έρευνας περί της κατάστασης οικογενειών, αιτήσεις γονέων προς το Κέντρον Κοινωνικής Πολιτικής Θεσσαλονίκης (Τμήμα Παιδικής Προστασίας) και τη Βασιλική Πρόνοια, διαμεσολαβητικές αιτήσεις με την σφραγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης ή της Συνομοσπονδίας Δια Την Σωτηρία του Παιδιού, εντολές Τμηματαρχών και εκθέσεις κοινωνικών λειτουργών, διευκρινιστικές επιστολές της Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης περί εγκατάλειψης οικογενειών και βεβαιώσεις εισαγωγής σε νοσοκομεία. Επίσης, περιλαμβάνει μεταφρασμένη (και πιθανών «ελεγμένη» από τον στρατό) αλληλογραφία μεταξύ ξένων προστατών (Βέλγιο, Ν. Υόρκη, κ.ά.) και των προστατευόμενων τέκνων τους και ολόσωμες ασπρόμαυρες φωτογραφίες των παιδιών.

Το υλικό ανασύρθηκε μέσα από μια μεγάλη στοίβα στάχτης και σκουπιδιών σε ένα από τα δωμάτια του πρώην διοικητηρίου του στρατοπέδου Κόδρα στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, προτού ο χώρος καθαριστεί και διατεθεί για πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η στάχτη που κάλυπτε το μισοκαμένο χάρτινο υλικό περιείχε φωτογραφίες, γράμματα, επιστολές και μια γραφομηχανή. Η καύση, η οποία είχε γίνει εντός του κτιρίου, είχε καταστρέψει σχεδόν όλο το αρχείο, όχι όμως και τα κατώτερα στρώματα μιας και η έλλειψη οξυγόνου περιόρισε την ολοκληρωτική καταστροφή του αλλά και βοήθησε στην συντήρησή του από την υγρασία. Δεν μου είναι γνωστό πότε ακριβώς δόθηκε εντολή καταστροφής του υλικού αλλά αν κρίνω από το ποσότητα ύλης, σκόνης και δομικού υλικού πάνω στην στοίβα το τοποθετώ χρόνια αν όχι δεκαετίες πριν.

Αυτό που με απασχόλησε κατά κύριο λόγο είναι η σημειολογία ενός τέτοιου ευρήματος. Η γραφομηχανή της μεταφραστικής υπηρεσίας του στρατού αποπροσωποποιεί τα γράμματα αλληλογραφίας μεταξύ προστάτιδων οικογένειών και ανήλικων ορφανών. Ταυτόχρονα η καταστροφική μανία της φωτιάς έρχεται να συμπληρώσει τη σημειολογία των σφραγίδων, των γραμματοσήμων, των υπογραφών, των πρωτοκόλλων και των χειρόγραφων σημειώσεων.

Θα σταθώ όμως στις φωτογραφίες των παιδιών οι οποίες χρόνια αργότερα σκαναρίστηκαν σε υψηλή ανάλυση και πήραν την μορφή ψηφιακών εκτυπώσεων μεγάλης διάστασης. Η ψηφιακή μεγέθυνση των φθαρμένων φωτογραφιών αισθητικοποιεί την καταστροφική μανία της φωτιάς και την καθιστά αναπόσπαστο μέρος του φωτογραφικού ντοκουμέντου. Ταυτόχρονα όμως μεγεθύνεται και η άβολη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών που αποσβολωμένα στέκονται σε στάση προσοχής μπροστά στο φακό της γραφειοκρατικής εξουσίας.